به جرأت می توان گفت یکی از مهم ترین مراحل زندگی بسیاری از افراد، مرحله کنکور دادن می باشد که با استرس بسیار زیادی برای آنان و همچنین برای اطرافیان همراه است، اما چگونه میتوان راه های مقابله با استرس کنکور را شناخت و بر این استرس غلبه کرد؟ در این مقاله با ما همراه باشید تا به بیان این راه ها بپردازیم:
داوطلبین کنکور، اغلب در کنار موارد درسی، با معضلی به نام استرس و اضطراب کنکوری مواجه هستند، این اضطراب گاها مفید می باشد و باعث می شود افراد مصمم تر باشند و بیشتر مسائل را جدی بگیرند، اما اگر از حد معمولی بیشتر شود، این استرس بر آنان و حتی نحوه درس خواندن آنان تاثیر می گذارد و گاها حتی باعث افول افراد می شود، در مرحله اول، باید بررسی کنیم که چه عواملی در این فشار و استرس وارده بر دانش آموزان دخیل هستند؟
طبیعتا موضوعاتی مانند قبولی در رشته تحصیلی مورد علاقه، مکان دانشگاه ها، فشار بیش از حد خانواده برای قبولی در یک رشته مخصوص و مهمترین علت شکست در کنور و نداشتن اعتماد به خود از جمله افکار ها و رفتار هایی هستند که توجه بیش از حد به این موارد باعث تنش در افراد و ایجاد استرس شدید و یا گاهی بیمار شدن افراد می گردد. در زیر، به بیان نکات مهمی از این استرس مضر می پردازیم و در انتها مواردی که این استرس را رفع یا کم میکنند را بیان میکنیم:
شناسایی منابع استرس و مقابله با آن
الف: فشار تحصیلی:
آیا می توان منکر این شد که برای بسیاری از دانش آموزان کنکور یک مسئله جدی می باشد و یاری افراد خانواده را می طلبد؟
طبیعتا خیر، اولین نکته ای که باید به آن به دید جدی و مهم نگاه کرد، دید خانواده ها به دانش آموزان می باشد، والدین عموما دلسوز فرزندان هستند و میخواهند آن ها در هر مواردی به مدارج عالی دستیابی پیدا کنند اما گاهی اوقات این موضوع باعث آسیب رساندن به دانش آموزان می شود، برای یک دانش آموز هیچ چیز به اندازه یک خانه پر آرامش و بی دغدغه و بدون ترس از مقایسه شدن با افراد دیگر و همچنین دوری از سخت گیری های بی مورد، نمیتواند او را موفق بگرداند.
در زیر به بیان نکاتی خواهیم پرداخت که میتواند به شما والدین عزیز کمک کند تا با رفتار و عملکرد بهتر، دانش آموزی به مراتب بهتر و با اعتماد به نفس تر داشته باشید:
مورد اول: مقایسه و اجبار ممنوع!
هر شخصی ایده ها و آرزو ها و توانایی های منحصر به فرد خودش را دارد، لطفا اگر فرزند شما مایل به ادامه تحصیل نمی باشد و میخواهد حرفه خود را در شغل آزاد ادامه دهد، وارد جنگ با او نشده و او را حمایت کنید، همچنین از مقایسه او با اقوام و آشنایان بپرهیزید، زیرا که شاید او در این کار موفق تر نیز باشد.
مورد دوم:تا حد امکان او را ساپورت مالی و روحی کنید!
فرزند شما در این مرحله استرس زیادی را تجربه می کند، او دائم در ذهنش خود را موفق یا شکست خورده می بیند و یا همه چیز برایش ترسناک شده و اعتماد به نفسش را از دست داده است، در این مرحله شما باید به داد او برسید و حامی او باشید و به او بال پرواز و اعتماد به نفس بدهید و به او بگویید که او شخصی بسیار توانمد و کوشا است که می تواند از این مرحله به خوبی عبور کند.
همچنین در زمان کنکور احتیاج به هزینه های گزافی که گاها نتیجه هم نمی دهند نیست، بخصوص نوشتن اسم فرزندانتن در کلاس های آموزشی متنوع که او را درگیر و گیج می کند.
شما می توانید حتی با خرید کتاب های کمکی برای فرزندانتان او را حمایت مالی می کنید و به اون بفهمانید که او برای شما مهم است.
مورد سوم: افراط و تفریط نکنید!
لطفا در مورد درس خواندن فرزندانتان افراط و تفریط نکنید، درست ترین کار این است هم برنامه های درسی او را بدانید و مراقب او باشید، هم اجازه دهید برنامه های تفریحی و شخصی خودش را داشته باشد، درس خواندن مداوم و بدون تفریح فرزند شما را آزرده میکند و باعث می شود او بعد از یک مدت، بسیار خسته شود، شاید یک روز را واقعا بخواهد فقط در رختخواب باشد، لطفا این مورد را به معنای اینکه او دیگر تنبل و سست شده نگذارید! او فقط احتیاج به استراحت دارد.
مورد چهارم: فرزندانتان را در این فضای رقابتی یاری کنید!
فضای کنکور، فضای به شدت رقابتی ای می باشد، شاید فرزند شما این را در خود نبیند که با این همه دانش آموز رقابت کند و خود را شکست خورده بنامد، با توجه به ظرفیت دانشگاه ها و ماهیت آن ها، این استرس همواره طبیعی بوده اما می تواند برای فرزندتان مضر باشد، به او آرامش دهید و بفهمانید که اون استعداد و توانایی های خودش را دارد و در کنکور، پیروز خواهد شد.
مدیریت زمان و استراتژی درس خواندن برای کنکور
مورد بعدی که بسیار مهم است و حتما باید به آن توجه شود، مدیریت زمان درس خواندن و استراتژی افراد برای آن است که در زیر، مهم ترین نکات و توضیحات را ارائه می کنیم:
آیا این اتفاق برای شما افتاده است که اطرافیان شما، به شما توصیه کنند و شما به آن عمل کنید اما جوابی در کار نباشد؟
پاسخ طبیعتا بله است، به تعداد دفعات زیادی این اتفاق افتاده است و این موضوع حتی در کنکور هم صدق می کند، گاها اطرافیان به شما میگویند برای قبولی در کنکور باید روزی ۱۶ الی ۱۷ ساعت درس خواند، حتی نفرات اول کنکور هم این کار را میکنند، اما این کار اشتباه است!
بدن انسان بسیار هوشیار و دارای ساعت یادگیری می باشد که معمولا برای اکثر افراد از ۹ صبح تا ۲ بعد از ظهر و عصر ها از ۴ بعد از ظهر تا ۱۰ شب می باشد، زیرا مغز انسان در این زمان ها در بهترین حالت یادگیری خود می باشد.
اگر شما داوطلبی هستید که برای بار اول در کنکور شرکت می کنید، بین ۳۰ الی ۴۰ ساعت به طور میانگین در هفته باید درس بخوانید، اما اگر فارغ التحصیل هستید و بار اولی نیست که در کنکور شرکت می کنید بین ۶۰ تا ۹۰ ساعت به طور میانگین در هفته باید درس بخوانید. در این بحث، باز به این نکته می پردازیم که توانایی و نحوه یادگیری افراد با هم متفاوت می باشد، پس حتما به توانایی های خود اعتماد کنید.
اما قطعا باید به این نکته دقت داشته باشید که زمان مانند برق می گذرد و باید برای درس خواندن خود برنامه ریزی داشته باشید، طبیعتا باید برای درس هایی که ضعیف هستید زمان بیشتری در هفته قائل شوید و برای درس هایی که در آن ها تسلط بیشتری دارید، زمان کمتری را بگذارید، درس های خوانده شده را مرور مجدد کنید و فضای کنکور برای تعیین زمان بهتر، برای خود شبیه سازی کنید.
راه های عملی مقابله با استرس کنکور
به طور قطع، مطالعه کردن برای کنکور، آدابی درست دارد که اگر به این آداب و قوانین پایبند باشید، مطالعه مفید تر و سالم تری خواهید داشت، در زیر، به بیان و نحوه این آداب می پردازیم:
- به صورت منظم و ساختار یافته درس بخوانید، موارد درسی را تفکیک و برای هر بخشی برنامه ریزی کنید.
- از تکنیک تکرار فاصله دار به هیچ عنوان غافل نشوید!
- تکنیک یادگیری فعال را فراموش نکنید!
- تکنیک تند خوانی بهترین نتیجه را می دهد، به آن بپردازید!
تکنیک تکرار فاصله دار چیست؟
تکنیک تکرار فاصله دار یا همان (Spaced Repetition) به این معناست که شما اطلاعات درسی خود را تکرار کنید تا زمانی که بتوانید آن هارا حفظ کنید، شاید در ابتدا این تکنیک به نظرتان ناکارآمد بیاید اما اگر اصولی پیش بروید بسیار برای شما کار آمد است، حالا این تکنیک چگونه کار میکند؟
تکنیک تکرار فاصله دار از دو بخش تکرار و فاصله دادن تشکیل شده است، تکرار به این معنا که شما هر چندبار که یک موضوع را تکرار کنید، آن موضوع ملکه ذهن شما شده و در حافظه شما ثبت می شود.
مهم ترین راز این تکنیک در بخش فاصله دادن نهفته شده است، اما آن راز چیست؟
مشاهدات و بررسی های علمی نشان می دهد تکرار باید در فواصل زمانی انجام بگیرد، به این معنا که اگر در یک روز یک مطلب را ۸ بار تکرار کنید بیشتر در حافظه شما ثبت خواهد شد تا ۸۰ بار تکرار آنی و در لحظه! روان شناس معروف آلمانی به نام هرمان ابینگ هاوس اولین کسی بود که به این موضوع پی برد، او متوجه این موضوع شد که اگر ما در فواصل زمانی، یک اطلاعات یا موضوعی را مشاهده کنیم، امکان این که این مورد در ذهن به فراموشی سپرده شود، بسیار کم است، برای مثال شما برای اینکه بتوانید از این تکنیک استفاده کنید، پس از خواندن یک مطالب ابتدا یک روز بعد دوباره آن مطلب را بخوانید، سپس دو روز دیگر و به ترتیب چهار روز و هشت روز بعد مجددا مطالعه انجام شود.
این تکنیک مطالعه با استفاده از فلش کارت و یا جعبه لایتنر می تواند استفاده شود.
تکنیک یادگیری فعال چیست؟
تکنیک بعدی که در زیر به آن خواهیم پرداخت تکنیک یادگیری فعال می باشد.
در ابتدا باید بدانیم این تکنیک چیست و تفاوت آن در چیست؟
در روش معمول یادگیری، همه دانشجویان در یک دوره یا کلاس شرکت میکنند و مباحث به صورت معمول به آن ها توضیح داده میشود و حتی الامکان از خاطر بردن آن ها نیز بسیار است، اما در روش یادگیری فعال، شما از راه هایی استفاده میکنید که بسیار به یادگیری شما کمک می کند و باعث می شود مطالب در ذهن شما ماندگار شوند، این راه ها عبارت اند از:
- از مطالبی که یاد میگیرید، یادداشت بردارید و خلاصه نویسی کنید.
- مطالب را به صورت ساده و معمولی برای خود توضیح دهید تا بهتر بتوانید آن ها را درک کنید.
- برای خود از مطالبی که میخوانید پرسش مطرح کنید و به آن ها پاسخ دهید، این به مغز شما برای یادگیری بهتر کمک می کند.
- در هنگام یادداشت برداری، از توجه به کلمات کلیدی غافل نشوید و ان ها به صورت بازه ای مرور کنید، این مورد باعث می شود این کلمات در ذهن شما بماند.
از بهترین مزیتی که میتوان برای تکنیک یادگیری فعال نام برد این است که مطالعه به صورت معمول شما را اذیت و خسته میکند و شاید شما تمایلی به ادامه مطالعه نداشته باشید اما تکنیک مطالعه فعال باعث می شود شما به طور بهتر و فعال تری درس بخوانید و همچنین زمان شما کمتر هدر رود و نتایج بهتری نیز بگیرید، پس اشتیاق شما برای مطالعه بیشتر می شود.
تکنیک تندخوانی چیست؟
در اینجا به تکنیکی می پردازیم، که یاد گرفتن آن بسیار به شما در امر مطالعه کمک میکند و باعث می شود مطالب بیشتری را یاد بگیرید و همچنین زمان کمتری را صرف کنید، اما این چگونه ممکن است؟
تکنیک تندخوانی برای بسیاری از افراد خوشایند نیست، زیرا تصور آنان بر این است که این تکنیک نشدنی است، اما بیان این نکته حائز اهمیت است که تندخوانی یک استعداد نیست، بلکه یک مهارت است که با تمرین می توان به آن دست یافت.
تندخوانی باعث می شود شما در یک مدت کوتاه بتوانید حجم زیادی از اطلاعات را بخوانید و پردازش کنید، با این کار مغز شما که یک عضو بسیار هوشمند است که قوی شده و این حجم اطلاعات برای مدت بیشتری در ذهن شما می مانند.
همچنین، شما با تندخوانی می توانید سرعت عمل خود را برای تست زدن نیز بیشتر کنید زیرا مغز شما سریع تر پردازش میکند و این سرعت عمل شما را بالا می برد.
بهترین ترفند برای تندخوانی این است که شما کلمات را به صورت جدا و مجزا از هم نبینید و گسترده به صفحه نگاه کنید، به این معنا که به آن ها به چشم یک بلوک یا مجموعه ای نگاه کنید که باید در کنار هم خوانده شوند، به این شکل چشمان شما سریع تر عمل میکنند.
نکات تکمیلی برای موفقیت و غلبه بر استرس کنکور
به علاوه این نکات، شما باید به مدیتیشن، ورزش و نحوه تغذیه خود نیز اهمیت بدهید، زیرا رعایت نکات بالا بدون این موارد به شما کمکی نخواهد کرد.
- مدیتیشن کنید، مدیتیشن یک نوع مراقبت از خود می باشد که شامل تنفس عمیق و آگهی می باشد، شما در حالت مدیتیشن بیدار هستید اما ذهن شما روی مسائل درگیر نمی باشد و این باعث می شود مغز شما به آرامش برسد. مدیتیشن باعث می شود اضطراب شما کم شود و تمرکز شما به مسائل بیرونی کم شود، در این حالت شما هم به آرامش می رسید، هم تمرکز خود را افزایش می دهید، یعنی با یک تیر، دو نشان!
- ورزش کردن را فراموش نکنید، اگر فکر می کنید که در زمان کنکور تنها درس خواندن به شما کمک میکند، این فکر را دور بریزید، اگر شما تنها و تنها درس بخوانید و به عوامل مهمی که در کنار آن هستند توجه نکنید، کنکور خوبی نخواهید داشت، پزشکان میگویند یکی از بهترین درمان های طبیعی برای کاهش استرس و افزایش انرژی ورزش کردن است، زیرا چرخیدن، تکان خوردن و دویدن و … به شما کمک می کند تا استرس ها را از خودتان دور کنید، از جمله ورزش های دسته جمعی مانند والیبال یا حتی پیاده روی با دوستان، زیرا دیدن دوستان حال شما را خوب و استرس شما را کم می کند.
- خوب غذا بخورید، تحقیقات نشان داده اند کسانی که انرژی و کالری مرتبی دریافت می کنند و آب زیاد می نوشند و به میان وعده ها اهمیت بسیاری می دهند، در آزمون هایی که پیش رو دارند، موفق تر هستند، زیرا قطعا یک صبحانه خوب و پر از مواد مغذی، مغز شما را برای درس خواندن آماده می کند، رعایت نکات زیر در تغذیه به شما کمک فراوانی خواهد کرد.
- آب بیشتری بنوشید، حتی میتوانید از آب میوه یا چایی های طعم دار استفاده کنید.
- در میان وعده ها حتما میوه و سبزیجات را بگنجانید تا ویتامین کافی به بدن شما برسد.
- تحت هیچ شرایطی، به دلیل درس خواندن، از وعده های غذایی خود غافل نشوید، زیرا مغز انسان نیز جهت تجزیه تحلیل و به خاطر سپردن احتیاج به سوخت کافی دارد.
- نکته آخر: خوب بخوابید. شما احتیاج به استراحت دارید تا بتوانید خوب درس بخوانید، درست است که مرحله مهمی پیش رو دارید اما خواب شما باید کافی باشد پس به آن اهمیت بدهید.
در این بخش به یک نکته باید بسیار توجه شود، آن هم حمایت عاطفی شدن فرزندان در این برهه پر استرس توسط اطرافیان و والدین می باشد، دانش آموزان در زمان کنکور حد بالایی از استرس را تجربه می کنند که گاها مشاهده شده به افسردگی می انجامد و حتی این شرایط تا بعد از کنکور هم در آن دانش آموز برقرار است! این بحث می تواند زنگ خطری باشد که چه به صورت کلامی و غیر کلامی، صحبت کردن یا باهم بیرون رفتن، تماشای تلویزیون با هم و اختصاص وقت برای آنها تا چه حد بالایی می تواند به دانش آموز و روحیه او، انگیزه و حال خوب تزریق کند و باعث شود اون بداند مورد حمایت از طرف والدین است.
نکته آخر که به عنوان بهترین و مهم ترین نکته در این بحث می تواند بیان شود، ذهنیت مثبت دانش آموز و تعیین کردن اهداف او می باشد، یک شخص در این مرحله، باید بداند چه هدفی را دنبال می کند، به عنوان مثال دانش آموز می خواهد در رشته هنر قبول شود، یا می داند در صورت قبولی به جایزه بزرگی که به او وعده داده شده است خواهد رسید، پس انگیزه دارد و صبح ها با شادی از خواب برمی خیزد و والدین نیز باید او را همراهی کند، اما این مورد که والدین بخواهند دانش آموز راه رفته آن ها و هدف های انجام نشده آن ها را دنبال کند یا بخواهد از روی اجبار دکتر شود! بسیار اشتباه می باشد و این راه به طور قطع، پایان خوشی نخواهد داشت.
در انتها بدانید که تنها و تنها تلاش و کوشش شما، شما را به هدف می رساند و در راه کنکور برنامه ریزی اصولی و هدف داشتن اصولی، دو عضو جدایی ناپذیر موفقیت هستند.